Tớ hay nói với bạn skincare nhiều niềm tin, ít chứng cứ. Hôm nay sẽ giải thích thế nào là có chứng cứ. Tớ dùng Aklief (trifarotene) làm dẫn chứng. Đây là em út nhà retinoids, mới được FDA duyệt hồi tháng 10 năm ngoái còn Health Canada duyệt tháng 3 năm nay. 20 năm rồi họ nhà retinoids mới thêm con (tazarotene 2000, adapalene 1996, tretinoin đâu đó 1988).
Trifarotene (tên thương mại là Aklief), như mọi loại thuốc khác, muốn được duyệt bán phải chứng minh hiệu quả qua 2 thử nghiệm lâm sàng cỡ lớn lên người bệnh (clinical trials). Mụn là bệnh phổ biến nên số người tham gia trials phải lớn và đa dạng. Trifarotene được thử lên 2400 người bệnh, từ 9 tuổi trở lên, mụn nặng nhẹ khác nhau (viêm và ko viêm, mặt và lưng và thân), ở Mĩ, Canada và châu Âu. Thời gian theo dõi là 12 tuần tại 128 trung tâm thử nghiệm để ko bị biased. Tất nhiên là randomized và mù đôi (double-blind) và vehicle-controlled – nghĩa là cả bạn và bác sĩ theo dõi ko biết mình đang dùng kem có thuốc hay kem ko thuốc.
Sau 12 tuần đo coi thuốc có giảm mụn hơn so với kem thường. Kết quả phải tốt phải ngon mới được FDA duyệt bán: từ tuần thứ 2 đã thấy cải thiện lên mụn viêm lận nha. Bạn nghĩ là đem 2 cái trial đó đề gặp bác sĩ thì họ sẽ ooohhh và aaahhh rồi kê bạt mạng cho bệnh nhân? Ko có đâu. Bác sĩ sẽ nhún vai nói là “trời ơi mày ngon thì so với tretinoin coi”, hay là “data gì có 12 tuần sau đó thì sao”. Chắc vì biết vậy nên Galderma đã chọn 450 bệnh nhân nói trên theo dõi cho hết 1 năm dùng thuốc. Kết quả khá tốt: sau khi dùng 1 năm, 67% bệnh nhân hết mụn hoặc gần như ko còn mụn.
Ngay cả khi đã có data cạnh tranh (head-to-head với chuẩn vàng trị mụn) hay có data dùng thời gian dài thì vẫn chưa được gọi là có nhiều chứng cứ. Vẫn sẽ có người nói “ôi, nghe hay quá ha nhưng t đợi bạn bè dùng coi sao rồi tính”. Vì đời ko như phòng thí nghiệm nên kết quả phải được công nhận ngoài đời bởi người thật việc thật (real-world evidence) hoặc được lập lại bởi nhiều nghiên cứu khác..Bài này ko phải để quảng cáo cho Aklief (dù data rất là có hứa hẹn lên mụn viêm và đỡ kích ứng hơn tretinoin) nên tớ ko đi sâu vào kết quả. Bạn nào rảnh muốn đọc tớ để link dưới bài.
Sau này bạn thấy ai kêu chất A chất B có nhiều chứng cứ, nếu muốn bị block bạn hãy hỏi những câu sau:Thử lên bao nhiêu người? Thử bao lâu? Ai tài trợ? Có che toàn tập? Có chọn ngẫu nhiên? Khoảng tin cậy (confidence interval) là bao nhiêu ?Ko thì bạn hãy nhún vai dùng tiếp thứ mình thích. Thật ra nó cũng chẳng khác nhau là mấy đâu mà…
THROUGH MAGNIFYING GLASS 